Gemilerde Kullanılan Cayro ve Manyetik Pusula Nedir? Pusula Hataları (CDMVT)

 

  Daha önceki yazılarımızda sextant, VDR ve BNWAS ne olduğundan bahsetmiştik. Bu yazımızda ise gemilerde olmazsa olmaz geçmişten günümüze kullanılan pusulalardan bahsedeceğiz.

Cayro Pusula Nedir?

 Cayro Pusulalar, manyetik pusuladan farklı olarak seyrüsefer (navigasyon) açısından daha kullanışlı olan pusulalardır. Dünya'nın dönüş hareketleri ve cayro prensibinden yararlanarak gerçek kuzeyi gösterirler. Cayro Ripiterleri, köprüüstünde geminin tam ortasında ve sancak/iskele kırlangıçlarda bulunurlar. Manyetik Pusulalar gibi geminin çelik aksamlarından veya manyetik alanı bozan malzemelerden etkilenmezler. Elektrikle çalışırlar. Ayrıca geminin denizdeki dalgalardan kaynaklı sallantılarından ve dönüşlerinden etkilenmeyen jiroskop sistemi sayesinde gerçek kuzeyi göstermeye devam ederler.

Jiroskop

Kaynak: MEGEP

 

Manyetik Pusula Nedir?

  Manyetik Pusulalar, yön gösterme özelliği dünyanın manyetik alanına tabi olan ve manyetik kuzeyi gösteren pusulalardır. Manyetik kuzey, Dünya'nın manyetik alanının yayılmaya başladığı noktadır ve zaman içerisinde manyetik kuzey noktası değişmektedir.

 Geminin manyetik alanından en az etkilenmesi için miyar güvertede bulunan Manyetik Musula'nın köprüüstüne bağlantısı bulunmaktadır. Ayrı bu pusulalar geminin hareketlerinden ve hızından da etkilenebilir.

Kaynak: MEGEP

Cayro Pusula Hataları

• Enlem Hatası: Pusula kararlı hale geldikten sonra hakiki kuzeyi göstermeye çalışır. Bu yön ile hakiki meridyen arasında kalan açıya enlem hatası denir. Bu hata enlem büyüdükçe büyür. Hata 3° yi geçtiğinde cayro üzerinden enlem düzeltmedonanımı ile düzeltilmelidir.
  
  
• Hız Hatası: Geminin hızından kaynaklı olan sapmadır. Aşağıdaki formül ile hesaplanır.
  
  
  Tan(Steaming Error) = Geminin Hızı x Cos(Rota) x Sec(Enlem) / 900 
  
  
• Balistiki Sapma Hatası: Gemi rotasının ve hızının ani değişmesi nedeniyle oluşan bir hatadır. Rota ve hız kararlı olarak son halini aldıktan sonra hata ortadan kendiliğinden kalkar.
  
  
• Dörtte Bir Hatası: Geminin yalpa ve baş/kıç hareketlerinden kaynaklı oluşan hatadır.
  
  
• Askı Tertibatı Hatası: Geminin yalpaya düşmesi sonucunda ortaya çıkan bir hatadır. Hata devamlı olarak 3° – 4° gibi sabit bir hata değeri gösteriyorsa, bu hata miktarı kadar pusulanın pruva çizgisi kaydırılarak hata değeri sıfırlanır.
  
  

Manyetik Pusula Hatası Çözümü

Aşağıda bir örnek çözelim:

Compass: 250° 

Deviation: 5° E

Manyetik: ?

Variation: 4° E

True: ?

C- Compas - Manyetik Pusula rotası veya kerteriz
D- Deviation - Seyredilen rotadaki arizi sapma
M- Magnetik - Manyetik meridyene göre rota veya kerteriz
V- Variation - Seyredilen sahadaki doğal sapma
T- True - Hakiki meridyene göre rota veya kerteriz

Denizcilik ile ilgili diğer yazılarımıza BURAYA tıklayarak ulaşabilirsiniz.