Gemi Pervanesi ve Pervane Çeşitleri

 

Pervane Nedir?

 Pervane, geminin ana makinesinin ürettiği ve ilettiği gücü kullanarak gemiyi hareket ettirmek için kullanılan sabit bir donanımdır. Bir gemiye, geminin hız ve manevra gereksinimlerine bağlı olarak bir, iki ve nadiren üç pervane takılabilir. 

 Makineden iletilen güç, dönme hareketiyle, pervane kanadının ön ve arka tarafında basınç farkı oluşturur ve kanatların arkasına doğru su hızlanır, bu da gemiye etki eden ve onu ileri iten bir kuvvetle sonuçlanır. Pervanenin dönme hareketiyle oluşan gemideki çökme etkisine de, squat adı verilir. 

Kavitasyon: Tanım itibariyle pervane yüzeyinde oluşan, çapı 1 mm’den küçük çukurlaşmalara denmektedir. Bu çukurlaşmaların diğer bir adı pittingdir. Gemi pervanelerinin dönüşü sırasında bir vakum oluşur. Oluşan bu vakum, kabarcıkların oluşmasını sağlar. Kabarcıklar, pervane yüzeyine çarpmasıyla patlar ve pervaneyi oluşturan malzemenin zarar görmesine neden olur. Gerçekleşen bu olay gemi pervanelerinde kavitasyon olarak adlandırılır.

Pervane Dönme Etkisi: Pervanenin merkezin altında çalışan kanatların daha derin su içinde olması ve oluşan etkiyi üst kanatların etkisinin karşılayamamasıdır. Sabit açılı sağa devirli pervanede, enine pervane etkisi sebebiyle ileri yolda pruva iskeleye kaçarken, geri yolda teknenin kıçı iskeleye kaçar. Pervanenin bu etkisi yüksüz, boş gemide daha etkindir.

Pervane Kanat Sayıları gemilerin türüne ve özelliklerine göre değişiklik gösterebilmektedir.

3 kanatlı bir pervane aşağıdaki özelliklere sahiptir:

• İmalat maliyeti diğer türlere göre daha düşüktür.
• Normalde alüminyum alaşımdan yapılmıştır.
• İyi bir yüksek hız performansı verir.
• İvme diğer türlerden daha iyidir.
• Düşük hızda kullanım çok verimli değildir.
  
  

4 kanatlı bir pervane aşağıdaki özelliklere sahiptir:

• İmalat maliyeti 3 kanatlı pervanelere göre daha yüksektir.
• 4 kanatlı pervaneler normalde paslanmaz çelik alaşımlardan yapılır.
• Daha iyi güç ve dayanıklılığa sahip.
• Düşük hızda iyi bir kullanım ve performans sağlar.
• Dalgalı denizlerde daha iyi tutma gücüne sahiptir.
• 4 kanatlı pervane, diğer tüm tiplere göre daha iyi bir yakıt ekonomisi sağlar.
  
  

5 kanatlı bir pervane aşağıdaki özelliklere sahiptir:

• İmalat maliyeti 3 ve 4 e göre daha yüksektir.
• Diğer 3 ve 4 e göre titreşim minimum düzeydedir.
• 5 kanatlı pervaneler sert denizlerde daha iyi tutma gücüne sahiptir.
  
  

6 kanatlı pervane aşağıdaki özelliklere sahiptir:

• İmalat maliyeti en yüksektir.
• Diğer tüm türlere göre titreşim minimum düzeydedir.
• 6 kanatlı pervaneler sert denizlerde en iyi tutma gücüne sahiptir.
• Altı kanatlı pervane ile, pervane üzerinde indüklenen basınç alanı azalır.

 Büyük konteyner gemileri genellikle 5 veya 6 kanatlı pervanelerle donatılmıştır.

Pervane Türleri

 En çok tercih edilen pervaneler:

Fixed Pitch Propeller ( Sabit Açılı Pervane)

 Sabit kanatlı pervaneler, kanatları pervaneyle birlikte yekpare dökülen veya pervane kanatları saplamalarla göbeğe tutturulan pervane çeşitleridir. Çoğunlukla gemilerde bu tür pervaneler kullanılır. Kanatların konumu ve dolayısıyla hatve (Dişli sistemlerde bir tam tur dönme esnasında katedilen yola denilir.) pozisyonu kalıcı olarak sabittir ve çalışma sırasında değiştirilemez.

Controllable Pitch Propeller ( Kontrol Edilebilir Açılı Pervane)

 Pervane göbeği üzerindeki hidrolik pistonlar yardımıyla, pervane kanatlarının açılarını değiştiren ve böylelikle şaftın devir hızını değiştirmeden, gemi hızını istediğimiz gibi ayarlayabilmemizi ve şaftın dönüş yönünü değiştirmeden tornistan yapabilmemizi sağlayan, gemilerde sık kullanılan pervane tipidir. Sabit kanatlı bir pervane, ana makinenin sağladığı gücü belirli bir yükte en iyi verimle kullanabilmesine karşın, Pitch kontrollü bir pervanede değişen yüklerde de yüksek verimde çalışmasına imkân verir. Bu tip pervanelerde tornistan yapma olanağı da vardır. Kontrol edilebilir Pitch pervanelerin avantajları ve dezavantajları kısaca şöyle sıralanabilir: 

• Çok iyi hızlanma, ivmelenme, duruş ve manevra kabiliyeti.
• Sabit itiş kabiliyetinin her yükleme şartı altında elde edilebilmesi.
• Pervane açılarının değişimi ile gemi hızı, dönme hızı değiştirilmeksizin ayarlanabilir. 
• Çok komplikedirler. 
• İmalat masraflarını yüksektir.
• Daha fazla bakım ve onarım istemektedir.

Diğer pervane türleri:

• Yüzey yarıcı pervaneler
• Süper kavitasyonlu pervaneler
• TVF (Tip Vortex Free) pervaneler
• Üst üste bindirilmiş pervaneler
• Zıt dönüşlü pervaneler
• Tandem pervaneler (Kontra propeller)
• Nozullu pervaneler (Su jeti tahrikli)
• Schottel pervaneler
• Voith pervaneler

Denizcilik ile ilgili diğer yazılarımıza BURAYA tıklayarak ulaşabilirsiniz.