Avarya Nedir? Müşterek Avarya ve Hususi Avarya

 

 Daha önceki yazılarımızda konşimento, astarya, sürestarya ve demuraj terimlerinden bahsetmiştik. Bu yazımızda da önemli bir konu olan avaryadan bahsedeceğiz.

Avarya Nedir?

 Avarya kelimesinin kökenini Arapça ”avar” kavramı teşkil etmektedir. Avarya, deniz taşımacılığında seyrüsefer esnasında meydana gelen gemi veya yükün hasar görüp, kaybolması sonucu ortaya çıkan giderlerdir. Gemiyi ve yükü tehdit eden unsurların başında; kırılma, karaya oturma, korsan saldırısı ve yangın gelir. Avarya meydana geliş şekline göre müşterek avarya ve  hususi avarya olmak üzere ikiye ayrılır.

Geminin Kırılması

Müşterek Avarya

 Müşterek bir deniz sergüzeştine (macerasına) atılmış olan gemiyi veya yükünü tehdit eden bir tehlikeden onları korumak maksadıyla, makul ve mantıklı bir eylem teşkil edecek şekilde bilinçli olarak bir fedakârlık yapılması; veya fevkalade bir masrafa katlanılması halinde “müşterek avarya hareketi” mevcut sayılır. Yapılan bu fedakarlığın neticesi olan zararlar veya masraflar müşterek avaryadır. Müşterek avaryanın zarar ve giderleri, gemi ve mal sahibi arasında eşit olarak paylaştırılır.

Müşterik Avarya Hareketinin gerçekleşmesi için aşağıdaki koşulların sağlanmış olması gerekmektedir.

• Gemi yüklü olmalıdır.
• Bir taşıma sözleşmesi olmalıdır.   
• Navlunun ödenmiş, garanti edilmiş ya da ödenecek olması gerekmektedir.
• Geminin denizde yani seferde olması gerekmektedir.
  
  

İstisnai durum : Gemi limanda yükün bir kısmını almış ise , yükleme sürmekte iken müşterek avarya meydana getiren durumlardan birisi ile karşılaşıldığında müşterek avarya kabul edilebilir. 

Müşterek avaryanın üç unsuru vardır:     

• Ortak bir tehdit var olmalıdır. Yani; tekne, yük ve gemi personeli bu ortak tehditten etkilenmelidir. Tehdit yakın olmalı ve kaçınılmaz görünmelidir. Öyle ki tek korunma yolu yükün bir kısmını feda etmek olmalıdır.
• Tehdit altındaki malların bir kısmının, tehditten kaçınmak amacıyla bilinçli olarak atılması gereklidir. Böylece geminin ve yükün geneline yönelen tehdit, atılan bir kısmıyla sınırlandırılmış olmalıdır.
• Bu girişim başarıya ulaşmış olmalıdır.

Gemide Yangın

Hususi Avarya

 Müşterek avaryadan sayılmayan bütün zarar ve masraflara katlanmak demektir. Müşterek avaryanın tersine, bu durumda herkes kendi zararını kendisi ödemekte olup ortak ödeme söz konusu değildir. Hususi avaryanın gemiye ait olan kısmına gemi sahibi, yüke ait olan kısmına yük sahibi katlanır. Olası zarar ve giderler gemi personelinin hatasından kaynaklanıyorsa giderlere gemi sahibi katlanır.

Geminin Karaya Oturması